Beste studenten, beste collega’s.

Mijn naam is Maïka De Keyzer en ik ben de fractievoorzitter van ABVV hier aan de KU Leuven. De recente onthullingen van grensoverschrijdend gedrag hebben ons hier samengebracht. En hoewel de gebeurtenissen verwerpelijk zijn, ben ik opgelucht dat ze aan de oppervlakte gekomen zijn. Eindelijk komt er een protestbeweging op gang, die hopelijk niet verdwijnt voor we een fundamentele cultuuromslag teweeg hebben gebracht en de systeemfouten eruit zijn gehaald. Ik ben onder de indruk dat zoveel verschillende vrouwen de kracht en de moed gevonden hebben om dit taboe onderwerp en publique aan te kaarten. Want een taboe onderwerp is het al te lang geweest.

De universitaire wereld kampt met grote problemen: grensoverschrijdend gedrag, ongezonde machtsverhoudingen, en een oorverdovende zwijgcultuur. Overschrijdend gedrag vindt overal plaats, maar de combinatie van machtsonevenwicht en grensoverschrijdend gedrag is extra kwalijk. Studenten en collega’s die in een zwakkere en hiërarchisch lagere positie staan zijn extra kwetsbaar.

En universiteiten, met de KU Leuven op kop, zijn hiërarchisch. De kloof tussen professoren of diensthoofden en de gemiddelde student, doctoraatsbursaal, postdoc en ATP medewerker is zeer groot. De afhankelijkheid van je professor, promotor of diensthoofd in het studietraject of carrière is een feit. Hoe bescherm je jezelf op dat moment tegen overschrijdend gedrag zonder je studies of carrière in het gedrang te brengen? En dat is dan ook betreurenswaardig vaak gebeurd. Ook hier, aan onze universiteit. Ik vermoed dat in de nabije toekomst nog verschillende extra getuigenissen boven water zullen komen. De storm zal nog niet snel gaan liggen.

De recente feiten hebben bovendien één ding pijnlijk duidelijk gemaakt. De universiteiten hebben hun verantwoordelijkheid niet genomen. We hebben nood aan een beter preventiebeleid en daadkrachtige maatregelen. Ondanks de talloze meldpunten en vertrouwenspersonen voor studenten en personeel, durven slachtoffers onvoldoende getuigen en is de reactie van de universiteiten te slap.

De procedures duren te lang en zijn ontransparant. Maar het grootste struikelblok is het gebrek aan gerechtigheid en daadkracht. Via de vakbond vangen wij signalen op dat het vertrouwen in de meldpunten ver te zoeken is. Een klacht of melding kan tot een remediëringstraject leiden, maar proactief studenten en werknemers beschermen of strenge sancties geven aan daders die keer op keer over de schreef gaan, gebeurt te weinig.

De oorzaak hiervan is duidelijk: De keuze voor interne meldpunten en een vorm van zelfcontrole werkt niet. Hoewel vele gemotiveerde vertrouwenspersonen met het hart op de juiste plaats timmeren aan een veilige KU Leuven, is het systeem zelf problematisch. Academici, vaak zonder opleiding over grensoverschrijdend gedrag, moeten hun medecollega’s beoordelen en sanctioneren. Reeds bij de vorige rectorverkiezingen kaartten we als ABVV deze vorm van zelfcontrole aan. De feiten tonen aan dat die kritiek terecht was.

Als ABVV zeggen wij klaar en duidelijk: er is een structuur én cultuuromslag nodig.

Ten eerste pleiten wij voor een professioneel, centraal en extern meldpunt. Maak werk van een comité U! Geef slachtoffers en personeelsleden de kans om op een veilige manier problemen aan te kaarten. Laat een transparant, onafhankelijk en efficiënt onderzoek door opgeleide specialisten toe. Indien er geen overkoepelend meldpunt kan komen op korte termijn, kan ons eigen netwerk al hervormd worden om plaats te maken voor een onafhankelijke procedure. En zorg voor een duidelijke bewegwijzering naar die procedures en meldpunten!

Ten tweede willen we dat er onmiddellijk werk wordt gemaakt van een beter tuchtreglement. Tijdens de verkiezingen stelde Luc Sels voor om dit aan te pakken. De klok tikt verder. Stel duidelijke regels op over overschrijdend gedrag en herzie de tuchtprocedures. Zet gerechtigheid en veiligheid van slachtoffers centraal. Een eerlijk onderzoek met aandacht voor de rechten van de beklaagden, kan samen gaan met een klaar en duidelijk tuchtbeleid.

Ten derde vragen we gepaste begeleiding en opvang voor slachtoffers. Bied gepaste hulp aan, en informeer slachtoffers actief en regelmatig over de voortgang van het dossier. Bescherm de slachtoffers, niet de daders! 

Ten slotte moeten we als academici en medewerkers allen onze verantwoordelijkheid nemen. Quasi iedereen heeft weet van grensoverschrijdend gedrag aan onze universiteiten. Al te vaak staan we erbij en kijken we ernaar. Doorbreek de stilte. Spreek mensen aan over hun grensoverschrijdend gedrag en geef steun aan slachtoffers. Een cultuuromslag is nodig.

Ik hoop dat de universiteitsbesturen binnenkort even moedig reageren als de vrouwen die deze schandalen aan het licht brachten. Zich verstoppen achter de wirwar van bestaande meldpunten heeft geen zin. Erken de fouten van het huidige systeem en begin vandaag met de hervormingen die noodzakelijk zijn. Wij allen verdienen dit. ABVV laat dit punt alleszins niet meer los en zal blijven ijveren voor deze hervormingen. Contacteer ons bovendien gerust voor vragen of begeleiding.